Samenvatting
Deze studie kadert in het ruimtelijk-economisch onderzoek van het Departement Omgeving en gaat dieper in op de relatie tussen wonen en werken. Woningen en bedrijven komen vaak naast elkaar voor. Interactie tussen bedrijven en wonen is niet altijd gemakkelijk, maar verweving biedt heel wat voordelen:
- Dynamiek en nabijheid van functies (wonen en werken in brede zin, maar ook overheidsdiensten, onderwijs, sport, zorgsector …)
- Lokale tewerkstelling
- Dicht bij het werk wonen, wat een positieve invloed heeft op mobiliteit
Hoe kunnen we de bestaande verweving van economische activiteiten behouden en eventueel versterken in de stad? Wat kunnen andere actoren leren uit de verhalen van verweven bedrijven en hoe kunnen ze hierop anticiperen en er actief op inspelen?
Voor deze opdracht onderzochten we 9 bedrijven in woonomgevingen in 3 regio’s: Kortrijk, Herentals en Roeselare. Voor elke regio onderzochten we:
- Ruimtelijke, economische en beleidscontext ('historiek en situering')
- Ruimtelijk voorkomen van economische activiteiten en gebiedstypes ('mapping')
- Design antropologische aspecten in cocreatie met bedrijven, beleid en buurt ('design antropologisch onderzoek met bedrijven, beleid en buurt')
Via observaties en interviews met individuele bedrijven konden we de historiek van de bedrijven weergeven op een tijdslijn. Daarop zien we de belangrijkste kantelmomenten van de bedrijven, zoals de groei van het bedrijf en technologische of sectorale veranderingen. Die kantelmomenten tonen aan hoe de relaties tussen bedrijven en woonomgevingen doorheen de tijd kunnen veranderen.
Het onderzoek bevat verschillende onderdelen:
- Design antropologisch onderzoek met bedrijven, beleid en buurt: 9 bedrijfscases volgens antropologische design benadering (UHasselt)
- Historiek en situering van de bedrijven in de regio’s Kortrijk (Leiedal), Herentals (IOK), Roeselare (WVI)
- Ontwerpend onderzoek voor case Kortrijk – toepassing strategieën Kameleon (Leiedal)
- Mapping van economische activiteiten en typologieën (AWB)
Atelier Romain bundelde de deelonderzoeken en vatte ze samen in een syntheserapport.
Belangrijkste leerpunten
De 9 bedrijfsverhalen tonen hoe verweving tussen een bedrijf en zijn omgeving werkt en hoe een bedrijf op kantelmomenten er toch meestal voor kiest om op dezelfde locatie te blijven en met verweving om te gaan. Behoud van verweving en dus de locatiekeuze van een bedrijf rust op een individuele keuze waarbij de nood om goed te kunnen functioneren voorop staat.
Verweven blijven is duidelijk een gedeeld verhaal tussen bedrijf, beleid en burger, met rechten en plichten voor de verschillende partijen. De studie toont hoe bedrijven, beleidsmakers en burgers gebruik kunnen maken van de inzichten uit de kantelmomenten om actief vorm te geven aan 'verweefcoaching'. Dit betekent: verweving actief promoten en de kennisuitwisseling over dit onderwerp vergroten. In het syntheserapport wordt ingegaan op de rollen die bedrijven, beleidsmakers en burgers kunnen opnemen in het proces van verweefcoaching.
Overheden spelen een belangrijke rol in het behoud van verweving. De beschermende houding tegenover verweving en de aanmoediging ervan lijken onder meer af te hangen van de relatieve beschikbare ruimte op bedrijventerreinen. In regio’s waar er minder ruimte is op bedrijventerreinen, lijken overheden meer kennis te hebben over verweving en er meer voor open te staan. Dat is logisch want de plekken op bedrijventerreinen zijn schaars en moeten voorbehouden worden aan bedrijven die door hun omvang of activiteit daar thuishoren. Andere bedrijven, die verweven kunnen worden, worden aangemoedigd om dit te doen in plaats van zich op een bedrijventerrein te vestigen.
Bronverwijzing
Vandekerckhove, B., Van Brussel, S., Gadeyne, E. (eds) (2019). "Segmentatie IV: Beweegredenen voor verweving van wonen en werken - Synthesenota" in opdracht van het Vlaams Planbureau voor Omgeving.
Huybrechts, L. en Stieglitz, J. (2018). "Segmentatie IV: Beweegredenen voor verweving van wonen en werken – design antropologisch onderzoek met bedrijven, beleid en buurt" in opdracht van het Vlaams Planbureau voor Omgeving.
Tack, B. (2018). "Segmentatie IV: Beweegredenen voor verweving van wonen en werken - case Kortrijk: historiek en situering" in opdracht van het Vlaams Planbureau voor Omgeving.
Waumans, J. (2018). "Segmentatie IV: Beweegredenen voor verweving van wonen en werken - case Roeselare: historiek en situering" in opdracht van het Vlaams Planbureau voor Omgeving.
Van Opstal, J. en Schorrewegen, T. (2018). "Segmentatie IV: Beweegredenen voor verweving van wonen en werken - case Herentals: historiek en situering" in opdracht van het Vlaams Planbureau voor Omgeving.
Tack, B. (2018). "Segmentatie IV: Beweegredenen voor verweving van wonen en werken - case Kortrijk: ontwerpend onderzoek, strategieën Kameleon" in opdracht van het Vlaams Planbureau voor Omgeving.
Giaretta, F. (2018). "Segmentatie IV: Beweegredenen voor verweving van wonen en werken - Mapping van economische activiteiten en typologieën" in opdracht van het Vlaams Planbureau voor Omgeving.
Het rapport bestaat uit verschillende delen:
- De synthesenota (Atelier Romain) (15.11 MB) "pdf"
- Design antropologisch onderzoek (UHasselt)
- Ontwerpend onderzoek Kortrijk (Kameleon, Leiedal) (2.31 MB) "pdf"
- Historiek Roeselare (WVI) (13.43 MB) "pdf"
- Historiek Herentals (IOK) (7.94 MB) "pdf"
- Historiek Kortrijk (Leiedal) (8.55 MB) "pdf"
- Mapping en typologie (AWB) (9.57 MB) "pdf"
Departement omgeving stelde een persbericht voor dit onderzoek op (10/09/2019).
Dit onderzoek kadert in het Ruimtelijk-Economisch Onderzoekspoor van Departement Omgeving.