Het Departement Omgeving wil gemeenten aansporen om een actiegericht lokaal handhavingsbeleid uit te werken. Samen met gemeenten zullen goede voorbeeldpraktijken ontwikkeld worden die via kennisdeling een brede uitrol van het beleid in de praktijk moeten versnellen. Zo krijgen de aanbevelingen voor omgevingshandhaving door lokale besturen uit het Omgevingshandhavingsprogramma al direct vorm.
Het Departement Omgeving ondersteunt gemeentelijke pilootprojecten Omgevingshandhaving die inzetten op de handhaving van specifieke schendingen die aansluiten bij 3 gewestelijke handhavingsprioriteiten:
- de stikstofproblematiek;
- de instandhouding van de biodiversiteit;
- de droogteproblematiek
Het samenwerkingstraject tussen gemeenten en departement Omgeving zal een lerend netwerk vormen; met dit traject wordt bijgedragen aan en inspiratie geboden voor meer handhaving op het terrein in Vlaanderen.
De minister heeft in 2022 een budget van 460.000€ vrijgemaakt waarmee 16 pilootprojecten worden gesubsidieerd. Een diverse groep van gemeenten, steden als intergemeentelijke samenwerkingsverbanden rollen een handhavingstraject uit. Hiermee wordt de basis gelegd voor een proactieve maatschappelijk relevante handhaving. Dat is een belangrijke aanvulling op de retroactieve, door klachten gestuurde handhaving die vandaag de realiteit is in de meeste gemeenten. De projecten zijn een lokale vertaling van prioriteiten waar ook de gewestelijke omgevingshandhavers (VLM, VMM, ANB, AHH) op inzetten. Zo zal rond deze prioriteiten interbestuurlijk complementair worden samengewerkt. Intergemeentelijke samenwerkingsprojecten worden met een hoger bedrag gesubsidieerd. Een geïntegreerde aanpak (gebiedsgericht, sectoraal, door inzet van verschillende handhaving strategieën -en instrumenten, tussen gemeentelijke diensten, vanuit een beleidsvisie, etc) wordt gestimuleerd.
De pilootprojecten zullen een leerproces vormen voor alle lokale besturen en voor de gewestelijke handhavers en inspectiediensten omgeving. De grote diversiteit tussen de ingediende projecten naar aanvrager, typologie van de gemeenten, plan van aanpak en op te leveren resultaat vormen daarbij een meerwaarde. Het resultaat zal een significante verhoogde inzet op het terrein rond de drie prioriteiten in de piloot- gemeenten en -intergemeentelijke samenwerkingsverbanden zijn, waarbij voorbeeldaanpakken en tools voor alle lokale besturen en inzichten voor verdere ontwikkeling van omgevingshandhaving in Vlaanderen worden ontwikkeld.
De projecten starten op 1 februari 2023 en lopen tot 31 juli 2024.