Mijnbouw is de nieuwe ster van Latijns-Amerika : Het Congaproject in Cajamarca
Auteurs: CATAPA vzw en Professor Ingrid Molderez (KU Leuven)
Keywords: Externaliteiten, consumptiequota, milieuwetgeving, model van Solow, Catchup effect
Versie : 1.1 (8/12/2015)
Inhoud :
Peru maakt deel uit van de groep van landen die de voorbije tien jaar de hoogste groeicijfers ter wereld konden voorleggen. Tussen 2003 en 2013 bedroeg de jaarlijkse gemiddelde toename van het BBP 6,4%. Een record werd opgetekend in 2008, met 9,8%. Het herstel was bliksemsnel met een groei van 8,8% in 2010 (IMF, 2013). Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) bestempelt Peru als de “nieuwe ster van LatijnsAmerika”.
De mijnsector genereert maar liefst de helft van de export (55% in 2013), goed voor USD 22,7 miljard. Kolossale investeringen, met een geschatte waarde van USD 60 miljard, worden tussen nu en 2020 voorzien. Peru ontvangt bovendien de meeste directe buitenlandse investeringen (DBI) van het continent. China is de belangrijkste investeerder en tevens de belangrijkste bestemming voor de verkochte metalen, samen met de Verenigde Staten, beide goed voor 18% van het totaal in 2013. In 2013 werd echter een verlaging van 14% in de exportopbrengsten van de mijnbouwsector geregistreerd in vergelijking met 2012, als gevolg van de dalende koers van de internationale grondstoffenprijzen.
BBP
De laatste 10 jaar is Peru één van de snelst groeiende economieën. Tussen 2005 en 2014, was het groeitempo op jaarbasis 6,1%, in een context van lage inflatie (gemiddeld 2.9%). Een gunstig extern economisch klimaat, voorzichtige macroeconomische politiek en structurele hervormingen in verschillende gebieden vormden samen een scenario van groei en lage inflatie.
Het land is nu in een moeizamere periode aanbeland waarin de groei afzwakte in 2014 vanwege nadelige externe condities; een afname in binnenlands vertrouwen en minder investeringen. Nadelige weersomstandigheden benadeelden eveneens de visindustrie en de realisatie van een publiek investeringsprogramma. Het Bruto Binnenlands Product en exporten daalden van 4,8% naar 1%. Desondanks bleef het groeipercentage in 2014 boven het regionale gemiddelde (2.4% versus 0.8%) en was de inflatie slechts iets meer dan het streefpercentage voor dat jaar (3.2%). Import van goederen en diensten bedroeg in 2014 24% van het BBP, export 22% en foreign direct investments waren nog 9,298,078,237 US dollar in 2013.
Voor 2015, werd verwacht dat de groei in Peru hetzelfde zou zijn als in 2014. Het land zou zich geleidelijk moeten herstellen naar een gemiddelde van 4% in 20162017. Grote mijnbouwprojecten worden verwacht van start te gaan in de komende twee of drie jaar. Bovendien, zal het land een anticyclische fiscaal beleid implementeren ter ondersteuning van de totale vraag en de toepassing van structurele hervormingen zal het blijvende vertrouwen van particuliere investeerders moeten kunnen verzekeren.
De voornaamste externe uitdagingen voor economische groei zijn;
- Een daling van de grondstoffenprijzen gerelateerd aan een economische vertraging in China, één van de belangrijkste handelspartners van Peru,
- Een mogelijke periode van financiële instabiliteit, gekoppeld aan de verwachting van hogere rentetarieven in de Verenigde Staten.
Op binnenlands vlak zijn BBPramingen kwetsbaar voor het volgende:
- Het voorkomen van ernstige weersomstandigheden zoals El Niño,
- Vertragingen in de uitvoering van publieke of private investeringsprogramma’s,
- Onzekerheid rondom presidentiele verkiezingen.
Laat ons inzoomen op de armste regio van Peru, de provincie Cajamarca om de Peruaanse economie verder te verkennen.
Cajamarca
In 1992 start Minera Yanacocha S.R.L. het gelijknamige mijnbouwproject Yanacocha nabij de stad Cajamarca, met een geplande levensduur van ongeveer 30 jaar. Minera Yanacocha is een jointventure van het Amerikaanse bedrijf Newmont Mining, de Peruaanse onderneming Compañía de Minas Buenaventura, het Franse staatsbedrijf Bureau de Recherches Géologiques et Minières en de private tak van de Wereldbank de International Finance Corporation.
Grafiek 1: De productiviteit van de vier grootste goudmijnen van Peru. Een goudmijn heeft een levensduur van tussen de 10 en de 30 jaar, afhankelijk van de hoeveelheid goudreserves die er in de grond aanwezig zijn.
De Yanacocha goudmijn, momenteel nog steeds operatief en goed voor een productie van meer dan 736 ton goud en daarmee een van de meest productieve goudmijnen ter wereld, kende een relatief rustige opstartperiode. Door de stijgende goudprijs, stijgen de winstmarges van het bedrijf exponentieel. De productiekost blijft echter nagenoeg een constante. 98,3 procent van de winst gaat naar het buitenland, 1,7% blijft in Peru. Dit geld gaat grotendeels naar de regering. De helft van het geld dat in Peru blijft, is rechtstreeks bestemd voor de lokale gemeenschappen, hoewel het niet altijd duidelijk is hoe dit geld de lokale gemeenschappen bereikt. Het vrijhandelsakkoord tussen Peru/Colobia en Europa (uit 2010) is een belangrijke reden voor dit gunstig klimaat voor buitenlandse investeerders (Mundial, 2015).
In tegenstelling tot het massale protest bij de geplande huidige uitbreiding Project Conga, waren de gemoederen in Cajamarca stad en omgeving in het begin van de Jaren ́90 bedaard. De hoop dat deze mijn, zoals herhaaldelijk beloofd, economische voorspoed zou brengen in deze verarmde streek hield de bevolking relatief kalm.
Externaliteiten zijn positieve en negatieve effecten die uitgaan van consumptie en productie. Deze neveneffecten worden, omdat ze buiten het prijs en marktmechanisme vallen, niet in de prijs van het eindproduct verrekend. Denk hierbij bijvoorbeeld aan CO2uitstoot, waterverspilling door mijnbouwactiviteiten, het gebruik van landbouwgronden, maar ook minder voor de hand liggende neveneffecten zoals de gezondheid van arbeiders en het beslag dat het project op de maatschappij legt. Ondervindt de mijnbouwer later in zijn leven de fysieke gevolgen van het zware en toxische werk, zal de maatschappij hiervoor op moeten draaien. Men onderscheidt positieve en negatieve externe effecten. De negatieve externe effecten hebben de overhand en leiden o.a. tot de huidige omvangrijke milieuproblemen. |
Negatieve effecten van het mijnbouwproject, in de vorm van vervuiling op leefmilieu en gezondheid toonden zich snel. In Cajamarca stapelde Yanacocha confict na conflict op. In 1994 waren er verschillende landconflicten en rapporten van vervuiling door Yanacocha. Veel landconflicten in Cajamarca waren een gevolg van de bewuste onteigeningsstrategie van het bedrijf. Tussen 1992 en 2000 kocht Yanacocha meer dan 11.000 hectaren grond voor bij benadering 5 miljoen dollar. Het bedrijf stimuleerde de ontmanteling van de traditionele patronen van grondgebruik en de opdeling en privatisering van gronden. De nieuwe privéeigenaars werden onder druk gezet om hun grond te verkopen, met gedwongen onteigening door de staat als stok achter de deur. Grondgebruikers die geen eigenaars waren, verloren toegang tot de gronden die hen hielpen om in hun levensonderhoud te voorzien. Zij kregen hiervoor geen compensatie. Tussen 1992 en 1996 stegen de grondprijzen rond de mijn met 600 procent. Tussen 1997 en 1998 waren er de eerste schermutselingen door het verlies van irrigatiekanalen en de uitdroging van bergmeren. Kleine bedrijven en zelfstandige ondernemers uit de streek kwamen in de problemen door de effecten van de goudmijn op het ecologisch welzijn van de streek. Zo verdwenen de vissen uit de rivieren door vervuiling van het water, en ook de viskwekerijen uit de regio leden schade. In het dorp Granja Porcón kwamen er 36.700 forellen om nadat sedimenten van de mijn in de forelkwekerij waren gegleden. Door gebrek aan (schoon) water zijn ook de landbouwopbrengsten van de boeren achteruit gegaan en zien veehouders hun dieren ziek worden. De jobs voor 1660 werkkrachten (iets minder dan 2% van de totale actieve bevolking) tijdens de operatiefase van de mijn zorgde niet voor de gehoopte economische welvaart (Molina et al. 2008). Een triest 'hoogtepunt' in de geschiedenis van Yanacocha vond plaats in 2000. Een vrachtwagen afkomstig van de mijn lekte 151 kg kwik over een afstand van 43 kilometer van de weg. Meer dan 900 inwoners van de gemeenten Choropampa en San Juan werden vergiftigd en kregen te kampen met nierpijn, ademhalingsproblemen, huidaandoeningen en verslechterd zicht (Zegarra, 2003).
Cajamarca behoort anno 2012, na twintig jaar van grootschalige mijnactiviteit, tot de armste regio ́s van het land. Uit cijfers (2009) van het Nationaal Instituut voor Statistieken blijkt dat 56% van de bevolking van Cajamarca in armoede leeft, ver boven het nationale gemiddelde van 34,8%. Sinds de komst van Yanacocha is de plek van de provincie Cajamarca op de nationale lijst van de Human Development Index gezakt van nummer 99, naar nummer 117, van de 194 provincies van Peru. Het percentage van kinderen met chronische ondervoeding is gestegen van 38.7% naar 42.8%. De mijnbouwsector was in 2012 goed voor 19.9% van het bbp op regionaal niveau, terwijl agricultuur goed was voor 19.3%.
Project Conga
Yanacocha S.R.L. heeft plannen voor uitbreiding van het mijnbouwproject door middel van het project Conga. Het gebied van Conga bevindt zich ongeveer 73 kilometer ten noordoosten van de stad Cajamarca. Het is ongeveer 2000 hectaren groot en ligt tussen 3700 en 4262 meter hoog, in een kwetsbaar ecosysteem gekenmerkt door draslanden, bergmeren en meer dan 600 natuurlijke waterbronnen. Het project bestaat uit de exploitatie van Perol en Chailhuagón, twee minerale afzettingen ten oosten van de huidige Yanacocha-mijn die goud, zilver en koper bevatten. De ertsen zullen worden ontgonnen door middel van grootschalige open pit mijnbouw. Volgens de planning van Yanacocha zou het Conga-project in productie moeten gaan eind 2014 of begin 2015. De exploitatie zou 19 jaar duren. De Congamijn zal bestaan uit twee gigantische groeves van bijna 2 km breed en 1 km diep. Daarnaast komen er twee storten voor afvalgesteente van respectievelijk 289 en 160 hectaren groot. Tailings, het giftige restproduct van het ontginningsproces, zullen tientallen meters hoog worden opgestapeld op een terrein van 700 ha. In de invloedzone van het Congaproject is 98% van de bevolking voor haar levensonderhoud afhankelijk van landbouw en veeteelt (Claps, 2013). Meer dan 74.000 lokale mensen en 24.000 inwoners van de stad Cajamarca worden bedreigd door een gebrek aan water voor basisbehoeften als koken en hygiëne, en als water voor hun vee en gewassen...
Bronnen
Claps, L. (2013). Peru: El Marañón the environment, communities and rivers be dammed. LAB.
Kamphuis, C. (2012). El Derecho y la Convergencia del Poder Publico y el Poder Empresarial: La Desposesíon Campesina y la Coercíon Privatizada en el Perú. Revista Latinoamericana de Derecho Social, (15), 57112.
Mundial, B. (2005). Riqueza y sostenibilidad: Dimensiones sociales y ambientales de la minería en el Perú. Lima: Banco Mundial.
MOLINA ESCOBAR, J. O. R. G. E., CORONADO RAMIREZ, C. I., & RIVERA VILLAMIZAR, G. A. B. R. I. E. L. (2008). APROACH TO LOCAL ECONOMIC IMPACT BY GOLD MINING: MINEROS SA CASE OF STUDY. Boletín de Ciencias de la Tierra, (24), 19-28.
Zegarra, P. M. A. (2003) LA CRISIS DEL QUILISH, LA AFIRMACION DE LOS DERECHOS CIUDADANOS Y LA CONSTRUCCION DE LA DEMOCRACIA.
Voorbeeldvragen
N.B. De volgende vragen zijn slechts bedoeld als hulp bij de voorbereiding en zijn dus niet bindend. De professor kan zijn/haar eigen vragen formuleren bij deze fiche, afgestemd op de inhoud van het college.
1. Het model van Solow wordt gebruikt om de economische groei in een land over een bepaalde tijd te bestuderen, met als doel te verklaren waardoor deze groei wordt veroorzaakt. Dit kan gebeuren door het gebruik van meer input, een toename van productiviteit van de input gedurende de periode, of beiden.
- Welke kritische bedenkingen kan je maken bij het model van Solow op basis van het artikel?
- Welk effect zullen de kolossale investeringen in de mijnbouw hebben op de lange termijn economische groei? Illustreer met het groeimodel van Solow.
- De mijnen hebben een beperkte levensduur. Hoe kan je dit tot uiting brengen in het groeimodel van Solow? Illustreer!
2.a Reken de verwachte toename in investeringen en export door. Wat is de verwachte impact op het BBP(via het Y=AEmodel)? In welke mate is het BBP een goede indicator voor de welvaart van een land? Welke alternatieven bestaan er? Welke meetproblemen voorzie je bij deze alternatieven?
2.b. Idealiter, zullen in de toekomst grote uitdagingen de verwezenlijking van sterkere en meer duurzame economische groei en een verdere versterking van de verbanden tussen groei en rechtvaardigheid moeten omvatten. Geef enkele mogelijke suggesties die de Peruaanse overheid kan doen om een duurzame, evenwichtige groei te bereiken?
3. Het IMF beschouwt Peru als de nieuwe ster van Latijns Amerika. Kan je hier spreken van een catchup effect (http://www.businessdictionary.com/definition/catchupeffect.html)?
4. De investeringen worden voornamelijk gerealiseerd door buitenlandse multinationals. Moet de overheid belastingvoordelen aan de lokale bevolking voorzien opdat er meer lokale middelen zouden kunnen worden gegenereerd via spaargelden? Geef weer hoe spaargeld de lange termijn economische groei beïnvloedt.
5. Ga er van uit dat de mijnbouw aanleiding geeft tot een toename van de consumptiequote van de lokale bevolking. Welk effect zal die stijging van de consumptiequote hebben op de consumptie per werknemer op de lange termijn in Peru? Leg uit op basis van de golden rule.
6. Verscherping van milieu, en sociale wetgeving is niet éénvoudig voor de overheid in Peru. Wanneer de mijnbouwmultinationals uit Peru zullen vertrekken, zal dit een grote klap zijn voor de Peruaanse economie. Wat raad je de Peruaanse overheid aan te doen om een balans te kunnen realiseren tussen economische en sociale belangen? Houd bij je advies rekening met de impact ervan op de economische groei op lange termijn? Maak gebruik van relevante begrippen uit de lange termijn groeitheorie.
7. Als je een balans opmaakt over de sociale, ecologische en economische gevolgen van de mijnbouw in Cajamarca tot hiertoe, zou je dan adviseren om de mijnbouwsector in de regio uit te breiden (zoals het plan is met Project Conga)?
Verklaar je antwoord?
8. Externaliteiten.
a. Tegelijk met de komst van mijnbedrijven, en de boom van de mijnbouwsector, is een daling waarneembaar in de opbrengsten van landbouwers en een daling van de landbouwactiviteiten. De schade aan landbouwgronden en grond- en oppervlakte-water blijft nog generaties bestaan nadat alle mijnbouwactiviteiten zijn gestaakt. Benoem enkele externaliteiten die gepaard gaan met dit soort grootschalige mijnbouwprojecten?
b. Het Conga project is gelegen in enkele brongebieden die een belangrijke invloed hebben op de voornaamste rivieren van de provincies Celendín, Cajamarca en Bambamarca. Het project zal 4 bergmeren vernietigen, de meren Mala en Perol moeten plaatsmaken voor een openpit mijn, de meren Azul en Chica worden afvalputten, en het bergmeer Chailhuagón wordt een dijk. Op de plaats waar de rivieren Jadibamba en Toromacho ontstaan zal toxisch afval worden opgeslagen. 260 hectaren aan natuurlijke sponsen en 17200 hectaren aan graslanden zullen op die manier worden aangestast.
Het mijnbedrijf wil deze aantasting van de watervoorziening compenseren door de bouw van vier waterreservoirs, en stelt op die manier de watervoorziening van deze overwegend agrarische streek te verzekeren. Kan je enkele bedenkingen maken bij dit voorstel? Wat kan dit op termijn kosten aan de Peruaanse staat?