Verordeningen zijn één van de instrumenten die een overheid kan gebruiken om regels vast te leggen om een bepaald grondgebied te ordenen. Aan de hand van geactualiseerde gegevens over gemeentelijke verordeningen, is het mogelijk om in te gaan op de aantallen verordeningen en de inhoud ervan.
Een verordening bevat voorschriften die gelden op het gehele grondgebied of op een deel van dat grondgebied. Het instrument is van vóór de inwerkingtreding van de stedenbouwwet op 22 april 1962 in gebruik.
Verordeningen beogen algemeen de vrijwaring van de gezondheid (waterhuishouding, leefbaarheid van steden, bewoonbaarheid van woningen,…) en veiligheid (beveiliging tegen brand en overstroming, gebruiksveiligheid van publiek toegankelijke goederen,…) van de inwoners. Ze handelen ook over de algemene onder- en bovengrondse inrichting (publiciteitsinrichtingen, antennes, parkeren van voertuigen buiten de openbare weg, leidingen,…). Het spreekt voor zich dat de verordeningen enkel de ruimtelijke aspecten van de betrokken materie pogen te regelen.
Sinds 1 mei 2000 kunnen er verordeningen op de drie overheidsniveaus opgemaakt worden: gemeente, provincie en Vlaamse gebieden. De inhoud die verordeningen bestrijken, is op de drie niveaus gelijkaardig (zie VCRO artikel 2.3.1.voor de inhoud van stedenbouwkundige verordeningen en de procedure voor de opmaak van gewestelijke verordeningen, artikel 2.3.2. voor de opmaak van provinciale en gemeentelijke stedenbouwkundige vergunningen en 2.3.3. voor de hiërarchie tussen ruimtelijke uitvoeringsplannen en ermee strijdige verordeningen).
Evolutie
Er zijn vijf verordeningen die voorschriften bevatten die geldig zijn voor het hele Vlaamse gewest. Een zesde is in opmaak. Op dit moment zijn er ook vijf verordeningen van kracht op provinciaal niveau. De provincie Vlaams-Brabant heeft op dit moment twee verordeningen, waarvan er één (over verhardingen) ter vervanging van twee eerdere verordeningen (over hemelwater). De provincie Antwerpen heeft geen enkele stedenbouwkundige verordening. Op gewestelijk en provinciaal niveau worden verordeningen vooral de laatste jaren ingezet als instrument.
Overzicht van de geldende gewestelijke en provinciale stedenbouwkundige verordeningen.
Grondgebied |
Onderwerp |
Jaar goedkeuring |
---|---|---|
Vlaams Gewest |
Wegen en voetgangersverkeer |
1997 |
|
Hemelwater |
2004, 2013 |
|
Weekendverblijven |
2005 |
|
Toegankelijkheid |
2010 |
|
Breedband |
2017 |
|
Publiciteit |
in opmaak |
Provincie Antwerpen |
- |
- |
Provincie Oost-Vlaanderen |
Weekendverblijven |
2015 |
Provincie Vlaams-Brabant |
Overwelvingen grachten |
2012 |
|
Verhardingen |
2014 |
Provincie West-Vlaanderen |
Overwelvingen grachten |
2008 |
De eerste gemeentelijke verordeningen dateren al van 1930. Er zijn 13 gemeentelijke verordeningen die dateren van vóór de inwerkingtreding van de Stedenbouwwet in 1962. Toch merken we ook dat het instrument de laatste jaren aan belang wint op gemeentelijk niveau. In totaal bestaan er op dit moment 756 gemeentelijke verordeningen, waarvan bijna de helft werd goedgekeurd in de voorbije 17 jaar. De resultaten zijn gebaseerd op een eigen inventaris (d.d. november 2017) van goedgekeurde, nog geldende gemeentelijke verordeningen.
Veruit de meeste verordeningen (25%) handelen over de ‘aanleg van groenvoorzieningen’ en het ‘kappen van bomen’. Op ruime afstand volgen gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen die handelen over ‘hemelwater en afvalwater’ of het ‘overwelven van baangrachten’ (20%). Bijna 10% van de gemeentelijke verordeningen hebben als onderwerp ‘parkeren’.
De 756 gemeentelijke verordeningen gaan over onderstaande thema’s (geclusterd):
Vooral de thema’s groen (beplanting) en water (hemelwater en baangrachten) komen het meest voor. De inhoud van de verordening evolueerde ook doorheen de tijd. Weergave van enkele veelvoorkomende gemeentelijke verordeningen, volgens het jaar dat ze voor het eerst aan bod komen:
november 2017
3-jaarlijks
11 december 2018